پیشینه قانون گذاری فقهاء در دوران مشروطه

 

🔻بزرگترین دروغی که روشنفکران دموکرات دوران مشروطه باب کردند این بود که در این سرزمین قانونی وجود ندارد. درست است قانون مجلسی در این مملکت وجود نداشت اما قانون واقعی به معنای عرف و سنت موجود بود. یکی از این قوانین اصولی قانون مالکیت بود. اگر می‌خواهید بدانید در ان زمان این قانون به چه درجه‌ای از پیشرفت و توسعه دست یافته بود کافی است که فقه معاملاتی را فقها نوشته‌اند مطالعه کنید. آنگاه خواهید فهمید قانون مالکیت تا چه اندازه در زندگی مردم وارد شده بوده است. این فقه دیگر چندان به قول روشنفکران امروزی نیست زیرا فلسفه آن اساسا خصوصی است و مربوط به معاملات بین افراد. در واقع مربوط به زمانی است که هنوز حقوق عمدتا حقوق خصوصی است نه عمومی. با تسلط اندیشه روشنفکری مشروطه خواه این نحو قانون گذاری بکلی به حاشیه رفت و کم کم نابود شد. وقتی دولتی عمومی و سوسیالیستی شود،وقتی عشایر و ارباب ها نابود شوند،وقتی همه اراضی و منابع ملی شوند دیگر جایی برای این فقه وجود ندارد. وقتی اندیشه‌های سوسیالیستی اداره جامعه ، علمی معرفی شود مسلما مدافعا آن فقه هم مرتجع نامیده می‌شوند و مورد تمسخر قرار می‌گیرند. در این دوره هست که شاهد ترویج قانون گذاری به سبک پارلمانی، رواج پول کاغذی ، رواج مالیات گیری و تعرفه بندی،بستن مرزها ، تمسخر قراردادهای خارجی و تقریبا هر نوع تجاوز مستقیم و غیر مستقیم به بنیادهای مالکیت خصوصی هستیم.

🔻پ ن : اما متأسفانه امروزه جامعه ی ما با ظاهر و تشریفاتِ اسلامی و مذهبی،دقیقا همان روش ها را در پیش گرفته،و جایگاه مالکیت خصوصی و حق شهروندی را در خیلی از مسائل پا کوب کرده است‌.

تئوریسین ها هم در هر فکر و مشی ، میخواهند افکار جامعه را مدیریت کنند و آنقدر سطح توقع مردم را تقلیل داده اند،که حقوق شهروندیِ متعالی، یعنی دوچرخه سواری و رفتن به استادیوم ورزشی توسط بانوان، یا اینکه حجاب آزاد باشد،و یا اینکه جوانان اختیار داشته باشند،در کازینو ها باشند یا در مساجد.و آن‌ها جوری القاء میکنند که این لوازم که در اختیار شما قرار گرفته به برکت وجود ماست،چرا که در همه دنیا،این افعال از مسلمات زندگی افراد است.

اما در عمل،همه ی این مسائل فقط و فقط برای سرگرم کردن مردم برای مسائل پوچ و بی ارزش است. و در اصل خون تازه ایست در رگ سرگرم کنندگان(که با تقیه اسم اصلی این افراد را خط زدم)

.

#مشروطه #مالکیت_خصوصی

.

#الأستاذ_سید_صائب_الهاشمی_الطباطبائی

آوار مسکن دولتی بر سر ملت

 

🔻آوار مسکن دولتی بر سر ملت

بارزترین مغالطه اقتصادی در حوزه مسکن این است که تولید مسکن مقرون بصرفه نیازمند دخالت دولت در بازار مسکن است؛ احتمالا از طریق یارانه‌ها و کنترل نرخ اجاره مسکن ؛ اما در اثر دخالت دولت در بازار مسکن است که اکنون دیگر مقرون بصرفه نیست. در صورت به وجود آمدن قیمت مصنوعی بالای مسکن، دولت تعداد نمادینی مسکن مقرون به صرفه را برای گروه‌ها خاص فراهم می‌آورد. دولت منابع مالی این سخاوتمندی گزینشی را یا توسط مالیات‌دهندگان یا دستگاه چاپ پول تأمین می‌کند یا اینکه انبوه‌سازان را وادار به پذیرش پیش‌شرطی برای اعطای مجوز ساخت می‌کند که طبق آن باید تعدادی از خانه‌هایشان زیر قیمت بفروشند. هنگامی که سازندگان هم با افزایش قیمت دیگر واحدهای خود حتی به قیمت‌های بالاتر، این زیان را جبران می‌کنند. 
بازار در طرح‌های بزرگ دولتی آماده تحویل آن مقدار مسکن نیست و بعد افزایش حجم بازار با اتمام طرح دوباره تعادل بازار برهم خواهد خورد. از ایجاد شغل کاذب و بیکاری پس از آن تا ضرر صاحبان ملک با سقوط قیمت و افزایش قیمت مصالح و کارگر یا رکود و تورم همه عاقبت آشفته بازار دولتی است.

عوامل بسیاری می‌توانند بر افزایش قیمت مسکن موثر باشد. افزایش درآمد و رشد جمعیت، قطعا عرضه و تقاضا را تحت تأثیر قرار می‌دهند. عرضه زمانی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت که زمین‌ محدودی برای ساخت و ساز باقی مانده باشد. محدودیت‌ها و موانع قانونی بی‌حد و حصر در مسیر ساخت و ساز نیز عرضه را تحت تأثیر قرار خواهند داد، همان‌طور که تأخیر در ساخت و ساز به واسطه ایرادات زیست محیطی، زیبایی‌شناختی و دیگر مخالفت‌های مطرح شده توسط مقامات، سازمان‌های غیردولتی یا شهروندان منجر به این امر خواهند شد. حتی زمانی که این مخالفت‌ها بی‌پایه و اساس هستند ، تأخیر به خودی خود می‌تواند میلیون‌ها دلار خسارت به بار آورد، زیرا مبالغ مقروضه هنگفت، تأمین مالی بودجه را برعهده دارند و بهره آن پول باید پرداخت شود، صرف‌نظر از اینکه آیا پروژه طبق برنامه پیش می‌رود یا به واسطه ادعا‌هایی که بررسی و داوری آنها زمانبر است، متوقف شده است.

محدودیت‌ها در ساخت خانه و آپارتمان به اشکال گوناگونی اعمال می‌شود. قوانینی که ساخت و سازی را در مناطق مختلف ممنوع می‌کند. علاوه بر اینها قوانین منطقه‌بندی، قوانین زیست محیطی، زیبایی شهری ، قوانین حفظ آثار تاریخی و دیگر قوانین از قبیل محدودیت‌های سلیقه‌ای مربوط به تعداد صدور مجوز ساخت یا محدودیت‌هایی ناشی از پیش‌شرط‌های سلیقه‌ای اعضای کمیسیون‌های برنامه‌ریزی که پیش از صدور مجوز به آنها تحمیل می‌شود، از جمله محدودیت‌هایی هستند که سازندگان خانه باید خود را با آن انطباق دهند.

در فضای به شدت عدالت‌خواهانه بعد از پیروزی انقلاب و غلبه دیدگاه چپ در آن دوران سیاستهایی بعضا مغایر با نظرات بزرگان اسلام ‏شناس اعمال شد و لطماتی سنگین به اقتصاد کشور وارد ساخت. تصویب قوانین گوناگون برای ملی و مصادره کردن زمین‌های شهری که بسیار ناکارآمد و فسادآمیز بود و هنوز هم پس‌لرزه‌های آن دامنگیر جامعه است. ایجاد زمینه تاخت وتاز افراد فرصت‌طلب در قالب شرکتهای تعاونی مسکن که در ماهیت تفاوتی با دیگر انواع مشارکت‌ در ساخت و ساز نداشت و تقسیم زمین‌های شهری توسط حکام شرع و شهردار‌ی‌ها رانت عظیمی را به جیب عده‌ای که اکثرا از طبقه نیازمند نبودند، روانه ‌کرده و می‌کند. 
آنچه در زبان سیاست به‌ عنوان برنامه‌ریزی از آن یاد می‌شود، جلوگیری از برنامه‌های دیگران، به واسطه تحمیل کردن طرحی جمعی بر آنهاست که توسط اشخاص ثالثی ارائه شده است که از حمایت دولت برخوردارند ولی از پرداخت هزینه‌های ناشی از این طرح‌های جمعی معافند.

قوانین ناظر بر اجاره مسکن با هدف کمک به مستاجر در سراسر جهان وضع شده‌اند. همواره مالکان و سازندگان مسکن کاهش شرایط معامله را غیرقابل قبول می‌دانند و در نتیجه ساخت و ساز مسکن را کاهش می‌دهند. برای نمونه در اوایل انقلاب بمنظور حمایت از مستاجران تحت فشار، با دستکاری در قانون موجر و مستاجر آنچنان دچار آسیب شد که سالها آثار زیان‌بار آن بر اقتصاد مسکن سایه افکند. طبق این تغییرات درصورتیکه مستاجر درهنگام انقضای مدت اجاره، ملک را تخلیه نمیکرد و حتی اجاره‌بها را پرداخت نمیکرد، دادگاهها مجاز بودند بر اساس اصول فقه اسلامی در صورت احراز عسر و حرج مستاجر از صدور حکم تخلیه ملک خودداری کنند. با این تغییر اساسی مهمترین عنصر حق مالکیت یعنی حق بهره‌برداری، ‌برای سالها از موجران سلب ‌شد. روشن است مالکیتی که این چنین دچار محدودیت شود برای انسان متعارف بمراتب دردناکتر از نداشتن مال است. چند سال از اجرای این قانون نگذشته بود که عرضه مسکن چنان کاهش یافت که دود این نگرش چپگرایانه بیشتر به‌چشم همان‌ مستاجران مورد حمایت رفت.

#اقتصادی

احمد الحسن چگونه پیروان خود را فریب میدهد ؟

احمد الحسن چگونه پیروان خود را فریب می‌دهد؟

#مغالطه #فریب  

 

شما بخواهید یا نخواهید مغز انسان‌ها به شکلی تکامل یافته که به طور معمول تصورات اولیه خود را به عنوان پیش‌فرض درست انگاشته و اگر ما با تعداد زیادی از حقایق در مورد یک پدیده روبرو شویم، گزینه‌هایی در جلو چشم ما جلوه می‌کنند که با پیش زمینه ذهنی ما منطبق باشند و در غیر این صورت بسیاری از حقایق ارائه شده را نادیده می‌گیریم.

مغالطه تیرانداز ماهر تگزاسی که نوعی از خطای تأیید خود است، به حکایتی طنزآمیز اشاره دارد که بر اساس آن یک کابوی تگزاسی اول به دیوار انبار شلیک می‌کرده و بعد دایره سیبل را دقیقاً در همان قسمتی از دیوار می‌کشیده که بیشترین تراکم سوراخ‌های ناشی از عبور تیرها در آنجا وجود داشته است.

البته شاید در نگاه اول این مغالطه یا حقه واضح و آشکار به نظر برسد اما اگر بیشتر به رفتارها و رویکردهای خودمان و دیگران نگاه کنیم، در موقعیت‌های مختلف گرفتار این مغالطه می‌شویم. در واقع مغالطه تیرانداز ماهر تگزاسی به موقعیتی اشاره دارد که در آن بعد از انتخاب ناخودآگاه نتیجه و هدف نهایی، معیارها و نوع تفسیر انتخاب می‌شوند.

برای مثال در نظر بگیرید یک نفر بعد از خوردن غذا در رستورانی، حالش آنقدر بد می‌شود که مجبور می‌شود به بیمارستان مراجعه کرده و بستری شود. به احتمال زیاد بلافاصله نتیجه می‌گیرید مشکل از غذای رستوران بوده و مقصر اصلی صاحب رستوران یا سرآشپز است. بعد از این نتیجه‌گیری سریع، به دنبال شواهد و دلایل متعدد خواهد بود تا ثابت کند این نتیجه‌گیری درست است.

 

در نگاه اول شاید تفکر گروهی در مقایسه با تفکر و نتیجه‌گیری فردی، کاری بسیار درست، اثربخش و منجر به نتایجی عقلانی‌تر تلقی شود. اما واقعیت این است که گروه‌ها از مکانیزم‌های قدرتمندی برای تقویت خود برخوردارند و این روند می‌تواند به قطبی شدن گروه‌ها و حرکت به سمت افراطی‌گری منجر شود. یعنی گروهی از افراد که با یک دیدگاه یا موضع نسبتاً معتدل و متعادل کار گروهی خود را شروع کرده‌اند، امکان دارد به دلیل تشدید دیدگاه‌ها و تقویت مواضع، رفته‌رفته به سمت تندروی و افراط حرکت کنند.

افراد گروه معمولاً چنین توهمی آسیب‌ناپذیری دارند و این منجر به ایجاد خوش‌بینی افراطی و در نتیجه ترغیب شدن هر چه بیشتر به انجام ریسک‌های افراطی می‌شود. اعضای گروه معمولا هیچ تردیدی در حقانیت عقاید و اهدافشان به خود راه نمی‌دهند و این رویکرد به شکلی خودکار منجر به نادیده گرفتن عواقب تصمیماتشان می‌شود. دیدگاه‌های منفی و ناخوشایند گروه‌های خارجی باعث می‌شود که اعضا خود را چندان ملزم به پاسخ دادن به اختلاف‌نظرهای مختلف نبینند و آنها را تا جای ممکن نادیده بگیرند.

اعضا معمولاً وقتی که دیدگاهی مخالف دیدگاه غالب اعضای گروه داشته باشند، تحت فشار قرار می‌گیرند. از این رو ترجیح می‌دهند تا جای ممکن دیدگاه مخالفی ابراز نکنند. خودسانسوری اتفاقی هست که در نتیجه نشانه قبلی رخ می‌دهد و اعضا ترجیح می‌دهند تردیدها و اختلاف‌نظرهایشان را یا سرکوب کنند و یا از سایرین پنهان نگه دارند. در نتیجه روندهای قبلی معمولاً اعضای گروه همیشه تصور می‌کنند نظرات و قضاوت‌های اکثریت همسو و متحد با هم هستند و اختلاف نظری وجود ندارد.

اعضای گروه معمولا تمام تلاششان را به کار می‌گیرند تا از ارزش‌ها و رهبران گروه در برابر دیدگاه‌ها و نظرات مخالف تمام قد حمایت کنند و تا جای ممکن مانع از ارائه اطلاعاتی شوند که خطری برای یکپارچگی گروه و اعتماد و یکدستی اعضا ایجاد می‌کند. اعضای چنین گروه‌هایی هشدارها را نادیده می‌گیرند و فرضیات و عقاید ابتدایی را مجددا مرور نمی‌کنند و در مقابل هر نظر مخالفی به شکلی جمعی شروع به دلیل‌تراشی می‌کنند. 

بی‌شک هر گروهی که این نشانه‌ها را داشته باشد، به مرور دچار افراطی‌گری شده و در مسیر نابودی و متلاشی شدن قرار خواهد گرفت. البته قبل از این اتفاقات به احتمال خیلی بالایی آسیب‌هایی را متوجه محیط و اعضای خویش خواهد ساخت.

واقعیت این است که ما انسان‌ها به همان اندازه که در تشخیص الگو، مهارت و برتری بسیار داریم، در محاسبه احتمالات و مواجهه با شواهد متعدد عملکردمان افتضاح است. شاید تا حدودی به اعداد کوچک عادت کرده باشیم و در محاسبات و دریافت‌های درونی مرتبط با آنها خوب عمل کنیم اما همچنان دچار ضعف اساسی در فکر کردن به محاسبه احتمالات متعدد هستیم. از جمله سوگیری‌های متعددی که ناشی از همین ضعف انسانی‌ست می‌توان به سوگیری معنا اشاره کرد.

سوگیری معنا ناشی از بعید و غیرمحتمل دانستن هم‌زمانی بعضی از رویدادها یا هماهنگی اتفاقی برخی گزاره‌ها است. به این شکل که با وجود احتمال خیلی پایین این جنس همزمانی‌ها و هماهنگی‌ها اگر چنین اتفاقی رخ دهد، افراد به دنبال بیرون کشیدن معنایی عجیب و غریب از دل آن خواهند بود. انسان‌ها بسیاری از اوقات احتمالات مختلف در یک همزمانی یا هماهنگی را نادیده می‌گیرند و به دنبال تفسیرهای عجیب و غریب می‌روند و داستان‌هایی برای روایت کردن برای دیگران، سرهم می‌کنند.

چنین ارزیابی ساده‌لوحانه‌ای همه رویدادهای اتفاقی و تصادفی را که روزانه در دنیا در حال رخ دادن هستند نادیده می‌گیرد و تلاش می‌کند تا تحلیل‌ها و معانی عجیب و غریبی به آن تک رویداد از میان میلیون‌ها رویداد روزانه رخ‌داده در جهان، نسبت دهد. در هر کدام از این موقعیت‌ها معمولا این رخدادها و همزمانی‌ها را با حیرت و تعجب بسیار ارزیابی می‌کنیم و توجیهات و معانی عجیب و غریبی به آنها نسبت می‌دهیم.

در تفسیر و تأویل نیز ذهن انسان در وحله اول شتابزده عمل می‌کند. کافی است عبارتی بی‌معنی یا مبهم برایتان خوانده شود تا سیستم یک مغزی به شکلی خودکار وارد عمل شده و در تلاش برای سر هم کردن بهترین تفسیر ممکن از وضعیت موجود، گزاره دریافتی را به نحوی باورپذیر تصدیق کند و دلایلی برای درستی آن بیاورد. این نوع برخورد همان سوگیری به باور و تصدیق هست. 

بنابر تحقیقات روان شناسی سیستم یک مغز همواره فعال است و اولین اقدام کننده در تصمیم گیری‌های ما به شمار می‌رود مگر اینکه شرایط و اوضاع غیرعادی‌ای پیش بیاید که سیستم دوم مغز وارد عمل شود که به فعالیت‌های ذهنی نیازمند تلاش معطوف می‌شود. مغز انسان در مواجهه اول با رگبار دلایل از بررسی اعتبار و رابطه این دلایل غافل می‌شود یا احتمالات مختلف را نادیده می‌گیرد و در نهایت نتیجه را می‌پذیرد.

 

در صورتی که ما به دنبال در کنار هم گذاشتن اطلاعات از منابع مختلف و به خصوص منابع مخالف نباشیم و با دید اولیه خود به پدیده‌ها بنگریم، به احتمال بسیار زیاد نتیجه‌گیری‌های اشتباهی در مورد آن پدیده خواهیم کرد. اگر ما روش انتخاب داده‌های ورودی خود را تصحیح نکنیم و چنین جهت‌گیری‌هایی را تقویت کنیم، چه بسا این سوگیری‌ها به یک تعصب و در نهایت به جزم‌گرایی و خشک‌اندیشی منتهی شوند. 

 

کافی است در میان دو فرد یا دو گروه از انسان‌ها اختلاف‌نظری در مورد یک تصمیم یا انتخاب پیش بیاید و هر کدام از دو طرف معتقد باشند که تصمیم یا انتخاب آنها درست‌تر، بهتر، منطقی‌تر و عقلانی‌تر است. در چنین شرایطی انواع و اقسام دلایل و توضیحات از هر دو طرف برای اثبات ادعایشان ارائه خواهد شد با این هدف که گروه مقابل متقاعد گردد که بایستی انتخاب یا تصمیم یا ترجیح طرف مقابل پذیرفته شود. اما این دلیل تراشی ها در نهایت راه به جایی نخواهند برد. چون دو طرف به جای تلاش برای استدلال و رفتن مسیر درست استدلال در حال دلیل تراشی هستند و این رویکرد نمی‌تواند زمینه‌ای برای پایان دادن به اختلاف‌نظرها مهیا نماید. 

افراد در دلیل تراشی معمولا جانب یک طرف را می‌گیرند و بعد از آن همه دلایل و شواهدی را که فکر می‌کنند می‌تواند از آن موضع دفاع کند، کنار هم می‌گذارند؛ اما هدف از استدلال این نیست که درستی یا برتری یک نتیجه را اثبات کنیم، بلکه هدف اصلی رسیدن به نتیجه بهتر و عقلانی‌تر هست. دلیل تراشی از نتیجه شروع می‌شود و به سمت آوردن دلایل متعدد پیش می‌رود اما استدلال از دلایل و شواهد شروع می‌شود و به سمت رسیدن به نتیجه معقول و منطقی پیش می‌رود.

اما از آنجایی که دلیل تراشی و استدلال از نظر ظاهری شباهتهای بسیاری به همدیگر دارند، در خیلی از موقعیت‌ها، افراد به خطا به سمت دلیل تراشی می‌روند و نمی‌توانند به یک نتیجه معقول و منطقی که مورد توافق طرفین باشد، دست یابند. از این رو بهتر است ما در مباحثات خود حواسمان به این نکته باشد که در حال دلیل تراشی هستیم یا استدلال تا در نهایت بتوانیم تصمیمات و انتخاب‌های بهتری را رقم بزنیم.

 

حقوق مصرف کنندگان و مصالح عمومی

🔻حقوق مصرف کنندگان و مصالح عمومی

 

سیستمی که به بهترین نحو تضمین میکند که منابع با بیشترین کارایی بکار گرفته شوند، سرمایه داری بازار آزاد است. سیستمی که بر اساس حقوق مالکیت خصوصی قابل انتقال، آزادی قرارداد، حکومت قانون و حاکمیت مصرف کننده است

 

حاکمیت مصرف کننده به معنی حق هر مصرف‌کننده است تا پول خود را آنچنان که خودش مناسب می‌داند خرج کند و اقتصاد در جهت رضایت مصرف‌کنندگان و نه تولیدکنندگان حرکت ‌کند. تولیدکنندگان شامل کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، کسب‌و‌کارها و کارگران، خودشان هدف نیستند بلکه ابزار هستند و فعالیتهایشان تنها تا جایی ارزشمند است که محصولاتی را تولید کنند که مصرف‌کنندگان آنها را انتخاب کنند

 

اگر مصرف‌کنندگان الگوهای مخارج خود را تغییر دهند، تولیدکنندگان نیز باید برای انطباق با مخارج مصرف‌کنندگان، تغییر کنند. البته حداکثر آزادی ممکن برای مصرف کننده مستلزم آزادی کسب وکارهاست تا برای ارضای نیازهای مصرف کنندگان رقابت و شیوه های مختلف کسب سود را آزمایش کنند.

 

دولتی که با اراده‌ای مصمم متعهد می‌شود تا از مردم در مقام تولیدکننده اعم از سرمایه دار و کارگران در مقابل همه تغییرات پایین‌دستی اقتصاد محافظت کند، تقریبا نیازمند قدرتی نامحدود برای تنظیم و کنترل اقتصاد و گرفتن مالیات است. متاسفانه به دلیل اینکه رشد اقتصادی همان تغییر اقتصادی است که نیازمند انتقال موقتی و دردناک منابع و کارگران از صنایع قدیمی‌تری که دیگر سودآور نیستند به صنایع جدیدتر است، جلوگیری از تمام کاهش‌ها در درآمدها، باعث توقف رشد اقتصاد و ساکن شدن اقتصاد و نهایتا مرگ آن میشود.  

 

مداخله گرایی یعنی اینکه دولت از محدودهٔ تنها فعالیت مشروعش یعنی تولید امنیت، فراتر رود و بخواهد پدیده های بازار را با کارهایی مانند قیمت گذاری و تعیین نرخ دستمزد و نرخ بهره دستکاری کند. دولت بدان جهت مداخله میکند که اهالی کسب و کار را وادار کند راهی غیر از آنچه خودشان و در تبعیت از خواست مصرف کنندگان انتخاب میکنند، پیش بگیرند. بنابراین همه مداخلات دولت در جهت محدود کردن برتری مصرف کنندگان است. دولت در پی قبضهٔ قدرتی است که در بازار آزاد در اختیار مصرف کنندگان است.

 

در اقتصاد نئولیبرال یا اقتصاد بازار ، روسای واقعی مدیران صنایع و کارفرمایان نیستند بلکه مصرف کنندگانند که اگر مصرف خود را در یکی از شاخه های کسب و کار متوقف کنند مالکان و مدیران این شاخه موقعیت برتر خود در نظام اقتصادی را از دست میدهند و ناگزیر به تغییر رفتار خود طبق میل و دستور مصرف کنندگان میشوند. در سرمایه داری، دولت حاکم نیست مردم حاکمند. حاکم کسی است که حق اشتباه دارد و البته خودش تاوانش را خواهد پرداخت. مصرف کنندگان اغلب چیزهایی میخرند که نباید میخریدند اما تصور اینکه دولت، مقام پدری دارد و میتواند با کنترل مردم آنها را از اشتباه بازدارد اشتباه است.

 

سرآغاز سرمایه داری، شروع تولید انبوه برای توده های مردم بود. در حالی که کار صنایع در دوران فئودالی تامین نیازهای طبقات فرادست بود، صنایع کاپیتالیستی جدید، بنای کارشان را بر تولید اجناسی ارزان گذاشتند که مردم عادی توان خریدشان را داشتند بنگاههای بزرگ که آماج حملات چپگرایان قرار دارند تولیدکننده کالاهایی هستند که تقریبا همه اش صرف رفع حوائج توده های مردم می‌شود.

 

هنگامی که دولت‌ها بازارها را با در اختیار گرفتن صنایع از بین بردند این مشکل که چه چیزی باید تولید شود بزرگ‌ترین مشکل بود. با استناد به دیگر صنایعی که دولت در اختیار گرفته مانند آموزش به این نتیجه می‌رسیم که دولت به تولید انواع محدودی کفش خواهد پرداخت که همگی شکل و شمایلی یکسان خواهند داشت، بدون اینکه توجهی به خواسته‌های مصرف‌کنندگان شود؛ چرا که دولت بیشتر به انگیزه‌های سیاسی توجه خواهد کرد تا خواسته‌های مصرف‌کنندگان. در بازار واقعی کفش که امروزه وجود دارد، رقابت، قیمت‌ها، سودها و زیان‌ها اطلاعات لازم را برای تولید نوع، رنگ و اندازه‌ کفش‌هایی که مصرف‌کنندگان خواهان آنها هستند در اختیار تولید‌کنندگان می‌گذارد، به طوری که انواع متنوعی از کفش با اندازه، رنگ و اشکال مختلف تولید می‌شوند.

 

اگر شرکتی خصوصی نتواند مصرف کننده کافی جذب کند، منافع صاحبان شرکت ایجاب می‌کند که از ادامه فعالیت دست بکشند؛ چراکه ادامه فعالیت از موجودی جیب خود آنها خواهد کاست؛ اما اگر یک شرکت دولتی نتواند مصرف کننده بیابد، افرادی که آن را تاسیس کرده‌اند انگیزه‌ای برای به گردن گرفتن مسوولیت شکست ندارند؛ جیب آنها بسیار بزرگ‌تر از شرکت خصوصی است، آنها می‌توانند برای تامین مالی شرکت در حجمی وسیع‌تر از آن چه بوده است از جیب مالیات‌ دهندگان تلاش کنند و پول بیشتری هدر دهند. 

 

 

#اقتصادی

بحث اجتهاد متوسط/ تقریراً لأَبحاث الأصول سیدنا الأستاذ الهاشمی الطباطبائی

(فی الإجتهاد والتقلید)

بحث راجع به اجتهاد متوسط بود. مرحوم آقای خوئی فرمودند اجتهاد متوسط اگر به این نحو است که شخصی در استنباط فقهی اعتماد کند بر آراء اصولیه یک مجتهد اصولی به نظر ما مانعی ندارد، اگر خود این شخص متمکن از استنباط مسائل اصولیه نباشد می تواند با تقلید از آراء اصولیه دیگران استنباط فقهی بکند، ولکن جائز التقلید نخواهد بود، چون به هر حال او جاهل و مقلد است، زیرا یک پایه رأیش بر اساس تقلید است، ودلیلی بر رجوع عامی به او نداریم. ولکن اگر شخصی بخواهد در مسائل ادبیه و یا رجالیه تقلید کند نخیر این جائز نیست، زیرا اخذ آراء ادبیه و رجالیه دیگران دلیل بر مشروعیت ندارد، چون نه سیره عقلائیه بر آن هست با توجه به اینکه مسائل ادبیه و رجالیه از امور محسوسه هستند نه از امور حدسیه که بخواهیم تقلید کنیم. علاوه بر اینکه معالم دین هم نیستند و تفقه در دین هم نیستند تا بخواهیم به آیات و روایات تمسک کنیم بگوئیم ما سراغ این عالم صرف ونحو می رویم معالم و احکام دین را از او اخذ می کنیم و بعد می رویم استنباط فقهی می کنیم بر اساس آن. در حالی که اگر در مسائل علم اصول بخواهیم تقلید کنیم صدق می کند که ما اخذ احکام دین کرده ایم از این عالم اصولی.
اقول: این فرمایش ایشان به نظر ما ناتمام است. اما اینکه اخذ آراء اصولیه دیگران و استنباط فقهی بر اساس آن دلیل بر مشروعیت دارد چون رجوع به عالم اصولی رجوع در احکام دین است، رچوع در معالم دین است، این درست نیست. بخشی از مسائل اصولیه ربطی به احکام دین ندارد. اینکه آیا جمله شرطیه ظهور دارد در مفهوم شرط یا ظهور ندارد این چه ربطی به حکم شرعی دارد؟ چه فرق می کند با ظهوراتی که در علم نحو وصرف بحث می شود؟. یا بحث از احکام عقل که علم اجمالی منجز است یا منجز نیست چه ربطی به معالم دین دارد. 
ما اگر ارتکاز عقلاء را که بر رجوع غیر متخصص به متخصص است بپذیریم، یعنی بپذیریم که در زمان ائمه علیهم السلام این ارتکاز که بین عقلاء وجود داشت از عدم ردع آن کشف می کنیم امضاء آن را، به نظر می رسد که اجتهاد متوسط اشکالی ندارد. نه در علم ادب و نه در علم رجال و نه در اصول فقه. چون تحت کبرای رجوع به متخصص قرار می گیرد که مطابق با ارتکاز عقلاء بوده است.
واینکه آقای خوئی ره فرموده اند که: در مسائل ادبیه و رجالیه این مسائل، مسائل اجتهادیه نیستند، این فرمایش درستی نیست. چطور اینها امروز مسائل اجتهادیه نیستند برای ما؟!
اگر ما بگوئیم که سیره عملیه عقلاء در زمان ائمه علیهم السلام باید بر یک عملی واقع بشود تا امام در برابر آن مسئولیت داشته باشند اگر مخالف نظر مبارکشان بود انکار وردع بکنند، کما اینکه مبنای مرحوم آقای خوئی ومرحوم استاد وآقای سیستانی این هست، که معاصرت ارتکاز محض عقلاء با ائمه علیهم السلام کافی نیست تا بگوئیم ائمه مسئولیت دارند اگر آن ارتکاز مخالف نظر مبارکشان بود ردع بکنند، بلکه می فرمایند باید این ارتکاز به مرحله ظهور وبروز در عمل خارجی عقلاء در زمان ائمه علیهم السلام رسیده باشد تا از سکوت ائمه طاهرین کشف بکنیم که این سیره مورد تأییدشان بوده است، انصافا سیره در زمان ائمه علیهم السلام بر اجتهاد متوسط محرز نیست یا محرز العدم هست. 
واینکه آقای خوئی ره تمسک به آیات و روایات کرده اند، انشاءالله به  زودی خواهد آمد که ما یک کبرایی را نه از آیات و نه از روایات بر جواز تقلید نمی توانیم استفاده کنیم که بخواهیم به اطلاق آن تمسک کنیم.
ولی ما چون معاصرت ارتکاز عقلاء را با زمان ائمه علیهم السلام کافی می دانیم کما سیأتی بیانه انشاءالله و مرّ بیانه مفصلا فی بحث السیرة، اجتهاد متوسط را ما می پذیریم. 
اینکه مرحوم آقای خوئی فرمودند این مطلب صغری ندارد که شخصی در فقه متمکن از استنباط باشد ولی در اصول متمکن از استنباط نباشد. می گوئیم چرا صغری ندارد؟ برخی از مسائل فقهی آسان است و برخی از مسائل اصولی مشکل. حل مشکل استصحاب در شبهات حکمیه آسان نیست. ولی برخی از مسائل فقهیه فهمش آسانتر است، افراد بیشتر در فقه کار کرده اند، برخی ممارستشان با استنباطات فقهیه بیشتر بوده است. ولذا در مسائل اصولیه فعلا متمکن از استنباط نیستند. بله بروند مدتی را مشغول مباحث اصولیه بشوند توانائی واستعداد فهم آن را دارند و لکن به اینکه نمی گویند ملکه استنباط. ملکه استنباط این است که وقتی مراجعه کرد بطور آسان وسریع مطالب را بفهمد و به نتیجه برسد. 
علاوه بر اینکه کسانی که مثل آقای سیستانی می گویند متمکن از استنباط هم می تواند تقلید کند، که می گفتند اگر منابع استنباط نزد انسان نباشد یا استنباط برای انسان حرجی باشد می تواند تقلید کند، گاهی منابع استنباط مسائل اصولیه نزد انسان نیست یا برای او سخت است. در این مسائل اصولیه تقلید می کند و در آراء فقهیه بر اساس آن استنباط می کند.

واما اینکه مرحوم آقای خوئی فرمودند که به هر حال تقلید عامی از این مجتهد متوسط جائز نیست. خب جناب آقای خوئی! چرا جائز نباشد؟ در ارتکاز عقلاء در واقع ما تقلیدمان ملفق است از تقلید از دو نفر، یکی آن مجتهد اصولی، دوم این مجتهد فقهی. کأنه ما از مجموع این دو نفر تقلید کرده ایم، و این مصداق اخذ معالم دین است و مصداق رجوع جاهل به متخصص است.
بله باز تکرار می کنم اگر دلیلمان بر جواز تقلید سیره عملیه عقلائیه در زمان ائمه علیهم السلام باشد ما در تقلید عامی هم از این مجتهد متوسط مشکل پیدا می کنیم، چون محرز نیست بلکه محرز العدم است وجود مجتهد متوسط در زمان ائمه علیهم السلام تا بخواهیم از سکوت ائمه علیهم السلام کشف کنیم امضاء آن را.

آزادی در دولت نبی اکرم صل الله علیه و آله

📌 آزادی در دولت حضرت نبی اکرم صل الله علیه و آله
.
یکی از ارکان اصلی دولت نبوی، آزادی است که در همه زمینه‌ها، چه فردی و چه اجتماعی، در عصر رسالت و پس از آن وجود داشته است، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) بعد از دوره جهل و تاریکی، پیام‌ آور آزادی برای تمام انسان‌ها بود.
.
🔻 انواع آزادی
▪️آزادی تکوینی (فلسفی): 
به معنای اختیار در برابر جبر است، یعنی انسان از نظر تکوینی در محدوده فعالیت‌های ارادی خویش، آزاد است.
 خداوند سبحان و تعالی، مسیر هدایت و ضلالت را بر او روشن کرده است: «ما راه را به او (انسان) نشان دادیم، خواه شاکر باشد یا ناسپاس.» 
 و «کل نفس بما کسبت رهنیه، هرکس در گرو اعمال خویش است».
.
▪️آزادی تشریعی: 
منظور از این آزادی، مشروعیت استفاده از همه گزینه‌های اطراف انسان در محدوده قانون است، به همین دلیل، آن را آزادی قانونی یا حقوقی نیز می‌نامند.
 در تعالیم پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) گزینه‌های نامشروع، مانند معاملات غیرقانونی، هیچ‌گونه اعتبار حقوقی ندارد: 
 (و لاتاکلوا اموالکم بینکم بالباطل.)
.
عوامل محدود کننده آزادی
حق خداوند:
 تجاوز به حق خداوند از دیدگاه قرآن، ممنوع است. هیچ ‌کس نمی‌تواند به استناد آزادی از اطاعت پروردگار سرباز زند و حق الهی را نادیده بگیرد.
.
حقوق دیگران: 
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) با تمام توان کوشید تا روابط اجتماعی را عادلانه تنظیم کند. در جامعه نبوی، کسی حق ندارد به بهانه آزادی، حقوق، آزادی و کرامت دیگران را پایمال کند.
.
کرامت انسانی: 
در نگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آزادی به‌اندازه‌ای اعتبار دارد که انسان را از حکمت آفرینش خویش غافل نکند؛ یعنی توانایی‌های او را در مسیر تکامل و حیات معنوی نادیده نگیرد و به کرامت انسانی‌اش لطمه‌ای وارد نسازد؛ مثلاً خوردن شراب، ممنوع و حرام است، به این دلیل که تجاوز به حقوق خود و سبب خدشه به کرامت انسانی اوست.
.
🔻 مصادیق آزادی
از مصادیق آزادی می‌توان آزادی تن، آزادی عقیده و آزادی بیان را نام برد. در اینجا به اختصار به توضیح این مصادیق می‌پردازیم.
.
🔹 آزادی تن 
اسلام، شخصیت بردگان را احیا کرد. جنابان سلمان، بلال، عمار یاسر و قنبر از بردگان آزاده‌ای‌اند که از یاران برجسته پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) به شمار می‌آیند. رفتار انسانی با بردگان از سفارش‌های اسلام است.پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) به هر مناسبتی به هر دو طبقه می‌فرمود که اربابان و بردگان، برادر یکدیگر و همه از یک نژادند و منشا اصلی همه، خاک است.
سفیدپوستان بر سیاه‌پوستان هیچ‌گونه برتری ندارند و بدترین مردم نزد خدا همانا فروشندگان آدم‌اند.
 بردگان، برادران شمایند که زیردست شما واقع شده‌اند و حقوقی دارند. شما باید از هر نوع غذا که می‌خورید، به آن‌ها بخورانید و از هر آن‌چه که خودتان می‌پوشید، به آنان بپوشانید و آن‌ها را به کار طاقت‌فرسا وادار نکنید و در کارها به ایشان کمک کنید.
 هرگاه ایشان را صدا می‌زنید، ادب را رعایت کنید و نگویید «بنده من»، «کنیز من»،زیرا همه مردان، بندگان خدا و تمام زنان، کنیزان خدایند و مالک همگی آن‌ها اوست، بلکه بگویید «پسرک من»، «جوانک من». ابوعزیز، پرچم‌دار قریش که در جنگ بدر به اسارت سپاه اسلام درآمده بود می‌گوید: «از روزی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) سفارش اسیران را کرد، ما به قدری در میان آن‌ها محترم بودیم که تا ما را سیر نمی‌کردند، خودشان غذا نمی‌خوردند.»رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) از سویی با تدابیر عملی، مردم را به آزادکردن برده‌ها تشویق کرد و از سوی دیگر، سرچشمه وارداتی آن را نیز بست یا بسیار محدود کرد، برای نمونه، زید بن حارثه، غلام خود را که همسرش خدیجه به او بخشیده بود آزاد ساخت و او را میان جمع قریش، پسر خوانده خویش معرفی کرد.
 و دختر عمه خود، زینب را به همسری‌اش درآورد تا به دیگران، درس عملی بدهد و قانون مساوات را پایه‌گذاری کند.
.
🔹 آزادی عقیده
در نظام حقوقی اسلام، عقیده آزاد داشتن و انتخاب دین حق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در قرآن کریم نیز بر آزادی عقیده تصریح شده است: «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی؛ در قبول دین اکراهی نیست، زیرا راه درست از راه انحرافی، روشن شده است».از نظر اسلام، عقیده‌ای آزاد است که مبتنی بر تفکر باشد. در سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) نمونه‌هایی از این موارد دیده می‌شود، از جمله بر اثر تبلیغات مهاجران مسلمان مقیم حبشه، یک هیئت تحقیقی از مرکز مسیحیان حبشه وارد مکه شدند و با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مسجد، ملاقات کردند.آن‌ها سؤالاتی داشتند و حضرت به آنان پاسخ گفت و ایشان را به دین اسلام دعوت کرد و آیاتی را از قرآن برای آنان تلاوت فرمود.آیات قرآنی، چنان در روحیه آن‌ها تاثیر گذاشت که اشک شوق از دیدگان‌شان سرازیر شد و همگی، نبوت او را تصدیق کردند.

جلسه دوستانه هیئت مزبور با حضرت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر ابوجهل گران آمد و با خشونت گفت: «مردم حبشه، شما را برای تحقیق فرستاده‌اند، قرار نبود از آیین نیاکان خود دست بردارید. گمان نمی‌کنم، مردمی نادان‌تر از شما روی زمین باشند»؛ ولی آن‌ها با گفتاری نرم و مسالمت‌آمیز به ماجرا پایان دادند.در منشور مدینه که برای ساماندهی شهر مدینه به تصویب رسید، رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آزادی عقیده را در آن برای تمامی اقلیت‌های مذهبی و قبیله‌ای به رسمیت شناخت و همه را در حکم وحده قرار داد.در ماده ۱۸ این منشور آمده است: یهودیان بنی‌ ‌عوف با مسلمانان، متحد و در حکم یک ملت‌اند و هر کدام در آیین خود آزادند. ماده ۱۹ یهودیان مدینه را در حکم قبیله بنی‌ عوف اعلام می‌کند.قراردادهای ذمه‌ بین حکومت نبوی و اقلیت‌های مذهبی، مانند قرارداد ذمه با اهالی نجران و سینا کاملاً آزادی اعتقادی آن‌ها را تامین می‌کرد و خراج هم، یک باج ظالمانه نبود؛ بلکه طبق توافق طرفین قرارداد، در قبال ارائه خدمات حکومتی و تامین امنیت اقلیت‌ها به جای دادن سرباز و مالیات، خراج می‌پرداختند.نمونه بسیار عالی از آزادی عقیده در حکومت نبوی در مذاکره مسیحیان نجران با رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به وقوع پیوست، چون مذاکره طول کشید و زمان برپایی مراسم عبادی مسیحیان فرا رسید، پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به آن‌ها اجازه داد مراسم عبادی‌شان را در مسجدالنبی برپا کنند.

.
🔹 آزادی‌ اندیشه و بیان
اسلام، دین‌ اندیشه و تفکر است، در آموزه‌های پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آزادی‌ اندیشه و بیان از اهمیت والایی برخوردار است. قرآن در این‌باره می‌فرماید: «کسانی که از نعمت عقل و حواس خود بهره نمی‌گیرند و در حکمت آفرینش انسان و جهان تدبر نمی‌کنند، از منظر قرآن کریم گمراه‌تر از چارپایان به شمار می‌آیند.» .رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این ‌باره می‌فرماید: «یک ساعت تفکر، بهتر از یک شب عبادت است.» 
 قرآن کریم در آیات متعددی به حضرت خاتم انبیاء (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستور می‌دهد تا از مخالفان بخواهد برای اثبات ادعای خود دلیل بیاورند: «قل‌ هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین.» در سال چهارم هجرت، یهودیان بنی ‌نضیر بر اثر جنایت به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و مسلمانان، مجبور به ترک وطن شدند، از این رو انصار می‌خواستند به اجبار، پسران و برادران خویش را مسلمان کنند و مانع رفتن آن‌ها بشوند و به آنان می‌گفتند: باید بمانید و مسلمان شوید؛ اما آن‌ها نمی‌پذیرفتند و می‌خواستند با آن‌ها بروند، اینجا بود که آیه شریفه فوق نازل شد که اکراه و اجبار در پذیرش اسلام و ایمان وجود ندارد، چون آن‌ها به رشد رسیده، هدایت را از ضلالت تشخیص می‌دهند.

حضرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به انصار فرمود: «پسران و برادران شما آزادند که یا شما را برگزینند که در این صورت از شمایند و یا آن‌ها را انتخاب کنند که در این صورت از یهودیان‌اند»، ولی آنان با انتخاب یهودیان از پذیرش اسلام سرباز زدند و یهودیان مدینه را ترک کردند.همچنین نقل شده است، روزی شخصی به نام صفان، نزد رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد و درخواست کرد تا اجازه دهد مدت دو ماه در مکه بماند و درباره اسلام تحقیق کند و حقیقت و درستی این دین برایش روشن شود و ایمان بیاورد. پیامبرخدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «من چهار ماه به تو فرصت می‌دهم که آزادانه راه خود را انتخاب کنی.» 
.
🔹 احترام به افکار دیگران
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای افکار و آرای دیگران، احترام قائل بود. آن حضرت در عهدنامه‌ای که در سال دوم هجرت برای مسیحیان نوشت، چنین آمده است: «من عهد می‌کنم کشیش و راهب آنان را تغییر ندهم و تارکان دنیا را از صومعه نرانم و هیچ تحقیری و تحمیلی بر آن‌ها نخواهد شد و همچنین لشکریان ما اراضی آن‌ها را اشغال نخواهند کرد، آن‌هایی که درخواست عدالت کنند، به آن‌ها اعطا خواهد شد....»این امر نشان می‌دهد که آن حضرت، خودکامه نبوند، بلکه از نظریات دیگران هم استفاده می‌کرد؛ چنان ‌که در جنگ بدر بر اساس نظر و رای «حباب بن منذر» عمل کرد و محل استقرار سپاه اسلام را به نقطه‌ای منتقل کرد که حباب پیشنهاد کرده بود.
 همچنین در جنگ احد بنا به پیشنهاد یارانش برای جنگ با مشرکان به خارج از مدینه به منطقه‌ای به نام احد رفتند.

 

📌 برشی از کتاب دین سیاسی ، سیاست دینی

نگرشی در فقه سیاسی، حکومت دینی و سیره سیاسی نبی اکرم صل الله علیه و آله

مصلحت عامه یا مصلحت نظام؟

📌 مصلحت عامه یا مصلحت نظام ؟ 

با پیروزی انقلاب مبارک اسلامی منبع دیگری به منابع پیشین احکام فقهی اضافه شد و آن «مصلحت نظام» بود.

 تعطیلی موقت احکام فقهی به خاطر «مصلحت نظام» با شیوه قانونگذاری مرسوم در دنیای جدید، از سه جهتِ بسیار مهم، متفاوت است.

🔻اول اینکه در دنیای جدید منبع قانون «مصلحت عامه» است ، نه «مصلحت نظام». 

🔻 دوم اینکه در دنیای مدرن «مصلحت عامه» تنها در چارچوب ارزشهای «اخلاق اجتماعی» یا «حقوق بشر» اعتبار دارد ، یعنی در مقام قانون گذاری «حق» و «ارزش اخلاقی» باید بر «مصلحت» مقدم داشته شود. (گرچه خیلی از کشورها از آن به دورَند.)

🔻 و سوم اینکه در دنیای جدید

 مصلحت عامه مبنای قانون گذاری است نه مبنای تعطیلی قانون .

 نادیده گرفتن تفاوت‌های مصلحت عامه با مصلحت نظام ، نوعی مغالطه اشتراک لفظی است. دولتی شدن و سیاسی شدن فقه لزوما معادلِ عرفی و دمکرات شدن آن نیست. بگذریم که خیلی اوقات،حفظ نظام عامل مهمی برای مخالفت با خصوصی سازی به معنای درست کلمه ، رشد جامعه مدنی ، رشد طبقه متوسط و نهادهای مدنی شده و عامل مهمی برای ادغام نهاد دین در نهاد دولت است. 

فقیهانی که به وجوب مصلحت نظام یا حکومت و تقدم آن بر سایر احکام شرعی قائل‌اند ، تنها وجوب حفظ مصلحت نظام را مهمترین احکام می‌دانند. تفاوت مهم دیگری که در این میان وجود دارد ، سازوکار و شیوه تشخیص مصلحت است.

در نظام‌های سکولار، مصلحت یا از طریق مراجعه به آراء عموم مردم یا از طریق نمایندگان مردم تشخیص داده می‌شود و در هر دو مورد، عقل جمعی مرجع تشخیص‌ است و این عقلاء بر مبنای عقلانیت عرفی و مصلحت دنیوی شهروندان تصمیم می‌گیرند ؛ در حالی که در نظام مصلحتی، هم اینگونه است،اما با این تفاوت که مرجع تشخیص مصلحت، عده ای خاص هستند،که نه تنها با آراء عمومی انتخاب نمی‌شوند، بلکه بر اساس عقلانیت فقهی و دینی خود تصمیم می‌گیرند.

‌

📍🔸 پ ن: تمام این مطالب در قالب نظر دهی علمیست نه سیاسی،که از متون متقن فقهی و قواعد شرعی بر آمده. 

 در آینده اصل این متون و نظرات اعاظم علمای مذهب،مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 #اندیشه_سیاسی #مصلحت_نظام #مصلحت #اسلام_سیاسی #فقه_نوین

 

https://www.instagram.com/p/CRpptGRDPBU/?utm_medium=copy_link

 

نور شریعت

محل نشر آثار ، عقاید ، و دروس استاد دکتر سید صائب هاشمی نسب

 ( هاشمی طباطبائی)

https://t.me/Norshariat

تقیه و حجیت روایات امامیه(شیعه)

✍️استاد محقق دکتر هاشمی نسب

🔻تقیه و حجیت روایات امامیه

محمد ابن عبد الوهاب در کتابی که بر علیه شیعیانِ اهل بیتِ عصمت و طهارت علیهم السلام نوشته،شبهه‌ای در باب تقیه به این عبارت مطرح میکند: 

اقتضای تقیه، عدم وثوق به اعمال و اقوال اهل بیت است. زیرا ممکن است آنها این کارها را از روی تقیه کرده باشند و این سخنان را از روی تقیه گفته باشند پس هیچ یک از سخنان و اعمال آنها حجت نمی باشد.

 [محمد بن عبد الوهاب ؛ رسالة فی الرد على الرافضة ، تحقیق : تحقیق الدکتور ناصر بن سعد الرشید ، عربستان ، مطابع الریاض ، چاپ اول ، ج 1 ، ص 20]

باید گفت،در میان علمای کرام و متخصصین علوم حدیث شیعه، قواعد بسیار مدونی برای شناخت احادیث و روایاتی که به صورت تقیه ای از ائمه معصومین علیهم السلام صادر شده‌اند، وجود دارد؛ که ما به قدر توان ناچیز،برخی از آن قواعد را بیان میکنیم :

🔸1. وجود تعارض بین روایات: 

اصل در شناختِ حدیثِ تقیه آمیز این است که در بین سایر روایات معارض داشته باشد. چنانچه حدیثی از روی تقیه بیان شده باشد باید در محل مناسب دیگری حکم و فتوای واقعی بیان شود.

🔸2. قرینه موجود در روایت: 

گاهی امام با‌ اشـاره‌ای‌ نهان، تقیه‌ای‌ بودن حدیث را برای پرسش کننده نمایان می کند. این اشاره ممکن است به صورت نهی از پرسش یا گفتن جوابی ‌‌غیر‌ منطبق با سؤال خود را نمایان سازد. 

🔸3. موافقت حدیث با رأی و فتاوای اهل سنت: 

دشمنی با امامان علیهم السلام و شیعیان، از مسلمات تاریخی‌ است. امامان‌ شیعه‌ نیز به منظور دفع آزار و اذیت‌ها و فشارهای‌ موجود‌ نسبت بـه پیروان خود، فتواهای موافق اهل سنت صادر نموده‌اند.

🔸4. تصریح امام به تقیه آمیز بودن روایت: 

گاهی برای حفظ حیات پیروان‌ ، سخنان‌ خلاف واقع صـادر می‌کرده‌اند و سپس تقیه‌ای بودن آن را از طریق دیگر اطلاع می‌دادند. این مـطلب برای علمای حدیث، از خـلال‌ احادیث معصومین علیهم السلام به راحتی قابل حصول است.

🔸5. تصریح اصحاب امام به تقیه آمیز بودن روایت: 

گاهی یکی از اصحاب امام بـه صـادر شدن حدیث در شرایط تقیه اذعان می‌کند. این فرد باید از اصـحاب بـاشد و علما پس از زمان حضور امامان نمی‌توانند به شرایط زمان صدور شهادت دهد.

چرا که به وجه منظور ما، در حدیث شریفی امام کاظم علیه السلام فرمودند،نگویید روایات منسوب به اهل‌بیت (علیهم السلام) باطل است

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ عَلِیٍّ اَلسِّنَانِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ فِی رِسَالَةٍ وَ لاَ تَقُلْ لِمَا بَلَغَکَ عَنَّا أَوْ نُسِبَ إِلَیْنَا هَذَا بَاطِلٌ وَ إِنْ کُنْتَ تَعْرِفُ خِلاَفَهُ فَإِنَّکَ لاَ تَدْرِی لِمَ قُلْنَا وَ عَلَى أَیِّ وَجْهٍ وَ صِفَةٍ. 

📚بصائر الدرجات / ج 1 / ص 538

 

علی السنانی از امام کاظم (علیه السلام) نقل می‌کند: در کتابی که ایشان به او نوشته فرموده است: «در مورد آنچه از ما به تو رسیده یا به ما نسبت داده شده است نگو که باطل است. اگر چه خلاف آن را می‌دانی؛ بدرستی که تو چه می‌دانی برای چه منظور و بر چه وجهی و صفتی این سخن را گفته‌ایم.»

🔸6. ظروف مکانی و زمانی حدیث: 

امامان در تقیه موقعیت یـکسانی نـداشته‌اند؛ زیرا زمـان و مکان و موقعیت‌ اجتماعی‌ برخی از آنها به گونه‌ای بـود کـه احتمال تقیه را در حق آنان منتفی می ساخت و یا نزدیک ‌‌به‌ صفر می‌رساند.

🔸7. مخالفت با مبانی اعتقادی شیعه: 

اگر روایـتی در ضـمن‌ بیان‌ یک‌ مسأله، حاوی مسأله‌ای کلامی بود که با مبانی کلامی شیعه تعارض داشت، می‌توانیم این تعارض را قـرینه ای بـرای حـمل ‌‌روایت‌ بر تقیه بگیریم. 

🔸8. مخالفت با ضرورت فقه شیعه: 

درصـورت مسلم شدن صدور حدیثی از معصوم در‌ مـعارضت‌ بـا‌ احکام ضروری که رکن فقه امامیه است و فقه بدون آنها شکل نمی‌گیرد یا مورد اجماع است ؛ باید آن را حمل بر تقیه‌ نـمود. 

بنابراین قواعد روشن و مدون که مرز وضعیت احادیث را از لحاظ تقیه‌ای یا غیر تقیه‌ای بودن روشن می‌کند، هیچ شبهه ای نمی‌تواند موجب دست کشیدن شخصیت‌های عالم و فاضل و فقیه از برخی احادیث، به بهانه شائبه تقیه‌ای بودن گردد.

 

#تقیه #وهابیت #شبهات #علوم_حدیث #فقه

 

نور شریعت

محل نشر آثار ، عقاید ، و دروس استاد دکتر سید صائب هاشمی نسب

 ( هاشمی طباطبائی)

https://t.me/Norshariat

چگونگی پیوند فقه و سیاست

🔻چگونگى پیوند فقه و سیاست

اینک نظریه تحوّل فقه امامیه از چشم انداز یک قرائت درونى ارائه مى‌شود، تا بتوان به طور سربسته و خلاصه، دگرگونی هایى که مدرسه فقهیِ شیعى آنها را دیده، شناسایى کرد و ذهنیّت هاى هر زمان را درک نمود و از این راه به شناخت چگونگى پیوند فقه و سیاست دست یافت. 

این قواعد، که باید در سایه قدرت سیاسى شناخته شوند، از دو زاویه، در خور درنگ و دقّت هستند:

 

🔸الف. اثرگذارى قدرت سیاسى بر دگرگونیهاى درونى فقه.

 

🔸ب. بازتابهاى بیرونى آن که چگونه رویاروى رخدادها قرار مى‌گرفته است.

 

منابع شیعى تأکید مى‌کنند:

گردآورى حدیث شیعى از صدر اسلام و خلافت علوى، در دهه چهل هجری، آغاز شد و تا سال ۳۲۹ هجرى که غیبت کبرا رخ داد، به درازا کشید. امامان شیعه از نسل حضرت حسین بن على(علیهما السلام)، احکام دینى را با زاویه نگاه شیعى در میان شیعیان گسترش مى‌دادند و در این راه، بر نصّ هاى مورد اعتماد و با دلالت قطعى، تکیه مى‌کردند و احادیث آنها همگى به حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) مى‌رسید.

نخستین این مجموعه‌ها را با نام اصول چهارصدگانه مى‌شناسند.

این هنگامى بود که دیگر مذاهب و فِرَق اسلامى، براى رسیدن به احکام شرعى که نصّى از کتاب و سنّت نداشتند، به حکم عقل تن مى‌دادند.

 

#فقه_سیاسی #سنت #سیاست #حدیث #متون_حدیثی_شیعه

 

https://t.me/Norshariat

تقیه، حکم ترخیصی یا حکم اصلی ؟

🔹تقیه ، حکم ترخیصی یا حکم اصلی⁉️ 

🔸 می‌گویند :

تقیه تنها یک رخصت به شمار می‌آید و در موارد اضطرار است و به عبارت دیگر در منزل احکام اصلی و اولیه دین قرار نمی‌گیرد.... 

🔸 می‌گوییم :

تقیه ضروری مذهب امامیه و مهمترین فارق میان این مذهب با فرقه زیدیه است که به تقیه اعتقادی ندارند و قیام و جهاد را شرط امامت می‌دانند. چنانچه در روایات تصریح شده ، کسی که تقیه ندارد ، دین نداشته و مسئول به خطر افتادن جان و مال مؤمنان است که گناهی نابخشودنی در ردیف حق الناس خواهد بود. 

همچنین ترک تقیه به عنوان گناهی بدتر از گناهان کبیره در ردیف انکار نبوت و امامت عنوان شده که اهمیت آن در حفظ اساس مذهب را می‌رساند. 

تقیه در غیبت امام معصوم مهمترین راهبرد مذهب برای حفظ عقاید و مصالح شیعه است و بر جهاد و قیام و امر به معروف ، مقدم شده است.... 

رخصت، عبارت است اجازه ترک یا فعل به جهت تسهیل امور برای مکلفین. برخی معتقدند مؤدای حکم رخصت همیشه اباحه است ؛ بنابر این اگر تقیه در شرایطی واجب یا ترک آن حرام باشد دیگر نمی‌توان آن را رخصت دانست. در مقابل برخی معتقدند رخصت گاه واجب یا مستحب یا مکروه نیز می‌تواند بود. در این صورت غرض طراحان شبهه حاصل نمی‌شود ، چه طراحان شبهه سعی دارند از وجوب تقیه فرار کنند با آنکه تقیه هر چند رخصت باشد در شرایطی واجب یا دست کم مستحب خواهد بود. در فقه از تقیه به عنوان یکی از عناوین ثانویه یاد شده که در مقابل احکام اولیه قرار می‌گیرد. باید توجه داشت ثانوی بودن یک حکم به معنای مباح بودن یا جواز ترک آن نیست..... آنچه درباره اضطرار گفته شده تنها در تقیه خوفی قابل فرض است ، اما در تقیه مداراتی که شامل روابط حسنه و رواداری مذهبی و جلب مودت است ، قابل فرض نیست. مدارا مختص شرایط اضطرار نیست.... به فرض تقیه رخصت باشد نه عزیمت ، در تقیه برابر عامه مسلمین هم همینطور است و این تنها در قبال قدرت‌های جهانی و کشورهای غربی نیست. پس طرفداران این نظریه نباید نسبت به ابراز برائت علنی از سایر مسلمین و غیر امامیه بر لزوم تقیه پافشاری نمایند.... 

 

#تقیه #شبهات #فقه #اصول_فقه #فقه_سیاسی

 

 

https://t.me/Norshariat