نفوذ حکم حاکم بر ثبوت رؤیت هلال ماه

 

هوالعزیز
همینطور که قبلاً در مبحثی جداگانه درباره روشهای استهلال ماه صحبت شد،  بر خود لازم دیدم که مطالبی را موجز و کوتاه عرضه بدارم.
چراکه در رساله هلالیه ی ما، مفصلا اقوال و آراء معصومین علیهم‌السلام و علمای عظام بررسی‌ شده است.

🔹استنباط فقهی حقیر بر این است که ، حکم حاکم در ثبوت هلال، بر همگان نافذ است. 
همه مردم، حتّی مراجع، باید از آن پیروی کنند؛ زیرا ادّله حجیّت و نفوذ حکم حاکم، آنان را نیز، در بر می‌گیرد.
به عبارت روشن تر، سخن امام عصر (علیه السلام و عجل الله تعالی فرجه الشریف)، در توقیع اسحاق بن یعقوب، که حاکم را حجّت خویش قرار می‌دهد و در مقبوله عمر بن حنظه، که وجوب رجوع به حکام شرع و عدم جواز ردّ و مخالفت با آنان را بیان می‌کند، اطلاق دارد و همه مردم را ملزم به اطاعت از حکم حاکم می‌کند. هیچ فقیهی، نمی‌تواند اجتهاد و فقاهت خویش را، بهانه‌ای برای تخلّف از حکم قرار دهد. همه کسانی که حجیّت حکم حاکم را پذیرفته‌اند، به عمومیت نفوذ حکم حاکم و لزوم پیروی از آن فتوی داده‌اند.
جناب صاحب جواهر می‌نویسند: بل الظّاهر عدم الفرق فی ذلک بین الحاکم الاخر و غیره فیجب الصّوم او الفطر علی الجمیع. 

 در لزوم تبعیت و پیروی، فرق بین حاکم دیگر و غیر او نیست همگان موظفند که از حکم حاکم پیروی کنند و با حکم او روزه بدارند و یا روزه بگشایند.

جناب صاحب عروة آیت الله العظمی سیدمحمد کاظم طباطبایی یزدی می‌نویسند: لا یختص اعتبار حکم الحاکم بمقلدیه بل هو نافذ بالنّسبه الی الحاکم الاخر ایضاً اذا لم یثبت عنده خلافه

 اعتبار و حجیّت حکم حاکم، ویژه مقلدان حاکم نیست، بلکه حکم او، بر حاکم دیگر نیز نافذ ست، تا هنگامی‌که خلاف آن ثابت نشده باشد آیة الله خویی در ذیل عبارت فوق می‌نویسد: 
و علی تقدیره فلا یفرق فیه بین مقلدیه و مقلدی غیره حتی المجتهد الاخر و ان کان اعلم و الناس کلّهم مقلدوه و لا مقلّد لهذا المجتهد الحاکم اصلاً بمقتضی اطلاق الدلیل … 

اگر حجیّت قول حاکم را پذیرفتیم، در حجیّت و نفوذ آن، بین مقلدان خود او و مقلدان دیگر مراجع، تفاوتی نیست، همه وظیفه دارند، پیروی کنند، بلکه مجتهد دیگر، هر چند اعلم باشد و همه مردم مقلّد او باشند و فقیه حاکم هیچ مقلدی نداشته باشد، موظّف است از حاکم پیروی کند؛ زیرا ادّله اطلاق دارند.
 آیة اللّه حکیم در مستمسک 
 و منهاج الصالحین
 شهید صدر در الفتاوی الواضحه 
 و حاشیه بر منهاج الصالحین
آیت الله آملی در مصباح الهدی
آیت الله سیدعبدالاعلی سبزواری در مهذب الاحکام
آیت الله خمینی در تحریر الوسیله 
نفوذ حکم حاکم و عمومیت آن را پذیرفته‌اند.

پ ن: بحث استهلال امری تقلیدی نیست ، اما عزیزان برای رفع هرگونه شبهه و تردید می‌توانند به حکم مرجع خود رجوع کنند، و یا استفتائات خود را با دفاتر مراجع عظام تقلید در میان بگذارند.

📌 برشی از رساله ی هلالیه استاد محقق دکتر سید صائب هاشمی نسب

#استهلال